پاکیزگى و آراستگى ظاهر

پاکیزگى و آراستگى ظاهر

انـسـان بـه اقـتـضـاى فـطـرت ، جـویـاى پـاکـیـزگـى ، زیبایى ، تمیزى و آراستگى است ، از ژولیدگى ، پلیدى ، پلشتى و پریشانى نفرت دارد. از آنجا که دین مقدّس اسلام منطبق بر این فطرت الهى است ، به پیروانش دستور مى دهد تا همواره ، مظاهر زشتى و پلیدى و بوهاى بد و نـفـرت انـگـیز را از خود و محیط زندگى خویش دور سازند و خود را بویژه هنگام برخورد با دیگران زینت کنند و با ظاهرى آراسته و زیبا در معرض دید همنوعان خود ظاهر شوند.
از نـظر قرآن کریم ، استعداد درک زیبایى از جمله مواهب فطرى خداوند در روح آدمى است و وجود مـوجـودات زیـبا در جهان ، پاسخى به این خواسته فطرى بوده و نعمتى از نعمتهاى گرانبهاى آفریدگار حکیم است . 1
قرآن کریم در آیه اى  2 انسانها را به آراستگى و برگرفتن زینتهاى خود، هنگام رفتن به مساجد دعوت مى کند (که البته این توصیه منحصر به آرایش ظاهرى نبوده و زینتهاى معنوى مانند طهارت و تقوا را نیز شامل مى شود.) سپس در آیه بعد، حکم کلّى ترى را بیان کرده و نظر کسانى را که به غلط آراستگى و زینت را، با دین و تعالیم آسمانى مغایر مى پندارند، مردود مى شمارد:
(قـُلْ مـَنْ حـَرَّمَ زیـنـَةَ اللّهِ الَّتـى اَخـْرَجَ لِعـِبـادِهِ وَ الطَّیِّبـاتِ مـِنَ الرِّزْقِ قـُلْ هـِىَ لِلَّذیـنـَ امَنُوا...) 3
(اى رسـول !) بـگـو چـه کـسـى زیـنـت خـدا را کـه بـراى بـنـدگان خود بیرون آورده و نیز روزیهاى پاکیزه را حرام کرده است ؟ بگو: این براى کسانى است که ایمان آورده اند.
پـیـشـوایـان عظیم الشاءن اسلام نیز در این جهت توصیه هاى ارزشمندى به پیروان خود دارند. امام على علیه السلام فرمود:
(لِیـَتـَزَیَّنَ اَحـَدُکـُمْ لاَِخـیهِ الْمُسْلِمِ اِذا اَتاهُ کَما یَتَزَیَّنُ لِلْغَریبِ الَّذى یُحِبُّ اَنْ یَراهُ فى اَحْسَنِ الْهَیْئَةِ) 4
آن گـونـه کـه هـر یـک از شـمـا خـود را بـراى بـیـگـانـه اى مى آراید که دوست مى دارد او را در برترین شکل ببیند، باید براى برادر مسلمانش نیز خود را همان گونه بیاراید.
در سـیـره پـیـامـبـر اکـرم صـلى اللّه عـلیـه وآله نـیـز آمـده است که هرگاه ایشان قصد خروج از مـنـزل یا پذیرفتن کسى را داشت ، موى سر خود را شانه مى زد، سر و وضع خود را مرتّب مى کـرد، خـویـش را مـى آراست و براى آنکه تصویر خود را ببیند در ظرف آبى مى نگریست وقتى علّت این امور را پرسیدند، فرمود:
(اِنَّ اللّهَ تَعالى یُحِبُّ مِنْ عَبْدِهِ اِذا خَرَجَ اِلى اِخْوانِهِ اَنْ یَتَهَیَّاءَ لَهُمْ وَ یَتَجَمَّلَ) 5
خـداونـد مـتـعـال دوست دارد، هنگامى که بنده اش به سوى برادرانش مى رود، خود را براى دیدار آنان آماده کند و بیاراید.
هزینه اى که آن حضرت براى تهیّه عطر و بوى خوش مصرف مى کرد، از هزینه خوراکش بیشتر بـود و در شـب تـاریـک قـبـل از آنـکه با چشم دیده شود، از بوى خوشى که از پیکر مطهرش در فـضـا پـراکـنـده بـود، شـنـاخـتـه مـى شـد. 6 از امـام بـاقـر عـلیـه السـلام نـقـل شـده کـه رسـول خـدا(ص )از هـر کـوى و برزنى که عبور مى کرد، تا مدّتها بوى خوشى فـضـاى آنـجـا را مـعـطـر مـى سـاخـت بـگـونـه اى کـه مـردم مـى فـهـمـیـدنـد کـه رسول خدا(ص )از آن مکان گذشته است . 7
در تعالیم پیشوایان اسلام ، در خصوص آراستگى ظاهر، توصیه هاى فراوانى مطرح شده که ایـن مختصر را گنجایش همه آنها نیست . از آن جمله است ، توصیه به پوشیدن لباس پاکیزه و آراسـتـه ، شانه زدن و مراقبت از موى سر و محاسن ، پرهیز از ژولیدگى آنها، تمیز نگهداشتن بدن و زدودن موهاى زاید آن ، کوتاه کردن ناخن و موى شارب و درون بینى و پرهیز از آنچه که مـوجـب نـفـرت و کـراهـت دیـگـران مـى شـود، از قـبـیـل بـوى بـد دهـان که ناشى از مسواک نزدن و خلال نکردن دندانهاست . 8
از آنـچـه گـفـتـه شـد، نـتـیـجـه مـى گـیـریـم کـه اسـلام ، روى اصل آراستگى ظاهر (همچون آراستگى باطن ) تاکید کرده است . بنابراین ، باید توجّه داشت که اگر مسلمانى با وضع آشفته و ظاهرى زشت و پریشان در جامعه ظاهر شود، بخصوص اگر از نـظـر شـغـلى ، وابـسـتـگـى بـه حـکـومـت اسـلامـى داشـتـه بـاشـد، وجـود او یـکـى از وسـایـل تـبـلیـغ عـلیـه اسـلام خـواهد بود. وارستگى از قید ظواهر، هرگز به این معنا نیست که شـخـص خـود را از هرگونه آرایش ‍ ظاهرى محروم کند و بدین وسیله در نظر دیگران خوار و بى مقدار جلوه نماید.

 1- ر . ک : نـحـل (16) ، آیـات 6 ـ 5 ؛ حـج (22) ، آیـه 5 ؛ کـهف (18) ، آیه 7 ؛ صافّات (37) ؛ آیـه 6 ؛ فـصـّلت (41) ، آیه 12 ؛ ملک (67) ، آیه 5 ؛ حجر (15) ، آیه 16 ؛ ق (50) ، آیه 6 .
 2- (یـا بَنى ادَمَ خُذُوا زی نَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّمَسْجِدٍ...) اى فرزندان آدم زینت و آرایش خود را در هر مسجدى برگیرید . (اعراف ، آیه 31.)
 3- اعراف (7) ، آیه 32 .
 4- بحارالانوار ، ج 79 ، ص 298 .
 5-  همان ، ج 16 ، ص 294 .
 6- بحار الانوار ، ج 16 ، ص 248 .
 7- همان ، ص 249 .
 8- ر . ک : حلیة المتقین ، علامه مجلسى (ره ) بابهاى پنجم ، ششم ، هفتم ؛ سراج الشیعه ، مامقانى ، اسلامیّه .