مشق عاشقی

اى که عاشق نئى ، حرامت باد * زندگانى که مى دهى بر باد

مشق عاشقی

اى که عاشق نئى ، حرامت باد * زندگانى که مى دهى بر باد

رعایت حقوق دیگران

رعایت حقوق دیگران


مؤ من ، تنها در برابر خدا مسؤ ول است و همه کارهایش با وزنه اخلاص سنجیده مى شود و بس وهـرگـز نـبـایـد کمترین کارى را براى غیر خدا انجام دهد. در مرحله اجراى فرمان خدا و مرزبندى قـانون و جداسازى راه از بیراهه و پرهیز از ظلم و بیهوده کارى ، رعایت حقوقى که خدا و خرد - کـه خـود مـعـیـارى الهى است ـ تعیین مى کنند الزامى است . این حقوق به سه دسته : حقّ الله ، حقّ النـفـس و حـق الناس تقسیم مى شود و با توجه به عنوان مطلب به قسم سوّم اشاره دارد،بحث را پیرامون حق الناس پى مى گیریم :

اهمیّت اداى حقوق مردم
هـیـچ خـردمندى در لزوم رعایت حقوق دیگران ، تردید نمى کند و بى شک ، پرداخت حقوق مردم درهمه زمینه ها و به شکل عام و فراگیر، از اصول شریعت اسلامى است و در سخنان رهبران اسلامی باتعابیر نغز و بلندى مورد تاءکید قرار گرفته است ، از آن جمله :
1 ـ رکن دین است : پرداخت حقوق مردم ، با تدیّن ، رابطه اى مستقیم دارد، مؤ من حتماً باید حقوق مردم را مراعات کند،در غـیـر ایـن صورت یا ایمانش دروغین است و یا در حدّ پایینى قرار دارد؛ امام صادق (ع ) در اینباره مى فرماید: (اَلُْمحَمَّدِیَّةُ السَّمْحَةُ اِق امُ الصَّلا ةِ وَ ای ت اءُ الزَّک اةِ وَ صِی امُ شَهْرِ رَمَض انَ وَ حَجُّ الْبَیْتِ وَالطّاعَةُ لِلاِْمامِ وَ اَد اءُ حُقُوقِ الْمُؤْمِنِ...)
1
دیـن مـحـمـّدىِ آسـان ، عـبارت است از: بر پا داشتن نماز، دادن زکات ، روزه ماه رمضان ، حجّ خانه خدا، اطاعت از امام و اداى حقوق مؤ من .
2 ـ زمینه حقّ اللّه : عظمت و اهمیت مراعات حقوق مردم زمینه ساز اداى حقّ الله است و در سخن امیر مؤ منان (ع )، آمده است : (جـَعـَلَ اللّ هُ سـُبـْح انَهُ حُقُوقَ عِب ادِهِ مُقَدَّمَةً لِحُقُوقِهِ؛ فَمَنْ ق امَ بِحُقُوقِ عِب ادِاللّ هِ ک انَ ذ لِکَمُؤَدِّیاً اِلَى الْقِی امِ بِحُقُوقِ اللّه)
2
خداوند سبحان ، حقوق بندگانش را مقدمه حقوق خویش ، قرار داده است ؛ هر کس به [رعایت ] حقوق بندگان خدا قیام کند، چنین کارى به رعایت حقوق الهى منجر مى گردد.
3 ـ برترین عبادت است :  پیشواى ششم مى فرماید: (م ا عُبِدَاللّ هُ بِشَىْءٍ اَفْضَلَ مِنْ اَد اءِ حَقِّ الْمُؤْمِنِ)
3
خداوند، با چیزى برتر از اداى حق مؤ من ، پرستش نشده است .
4 ـ یکى از درجات توبه است :  امیر مؤ منان (ع ) براى توبه واقعى شش درجه ترسیم مى کندکه دو درجه آن پرداخت حقوق مردم و حقوق خداست .
4
5 ـ سبب ورود به بهشت است : اداى حقوق یکى از اسباب ورود مؤ من به بهشت برین است و هر چه حـقـوق مـردم را بـهـتـر ادا کـنـد از رفـعـت مـقـام و درجـات بـالاتـرى بـرخـوردار خـواهـد بـود.رسول اکرم (ص ) مى فرماید: (... فَاَیُّهُمْ ک انَ اَشَدَّ لِلشّی عَةِ حُبّاً وَ لِحُقُوقِ اِخْو انِهِمُ الْمُؤْمِنی نَ اَشَدَّ قَض اءً ک انَتْ دَرَج اتُهُفِى الْجِن انِ اَعْلى ...)
5
هـر یـک از مـؤ مـنـان ، که بیشتر به شیعیان عشق بورزد و حقوق برادران مؤ منش را بهتر ادا کند،درجاتش در بهشت ، بالاتر خواهد بود.

چگونگى اداى حقوق
بدیهى است که احقاق حق دیگران به موارد خاص یا افراد بخصوصى منحصر نمى شود، بلکه بـه طور عام و فراگیر، هر صاحب حقّى را شامل مى شود؛ خُرد باشد یا کلان ، غریبه باشد یاآشنا، مسلمان باشد یا نامسلمان ، زن باشد یا مرد... حتى در فرهنگ اسلام ، حیوانات نیز حقوقى دارنـد کـه رعـایـت آن بـر مـسلمانان لازم است
 6. واضح است که هر گروهى ، به تناسب ارتباطى که با انسان دارد، از حقوق شایسته خویش ‍ برخوردار مى شود که ممکن است باحقوق گروه دیگر تفاوت داشته باشد به طور مثال : همسر و والدین ، هر یک حقوقى بر گردن انـسـان دارنـد کـه بـرخى مشترک و برخى کاملاً متفاوت از یکدیگر است ، همچنین مؤ منان ، حقوقى بـر عـهده یکدیگر دارند که بیگانگان از دین از آن محرومند و... نتیجه اینکه تنوع و گوناگونى حقوق ،سبب تعدّد راه هاى احقاق و اداى آن مى شود.

رهنمودهاى امام سجّاد
شاید بتوان گفت ؛ ارزشمندترین گنجینه اى که حقوق لازم و ضرورى را در خویش جمع کرده ،سـخـنـان گـهـربـار امـام گرانقدر، حضرت زین العابدین (ع ) است که با نظمى دقیق و بیانى شـیـوا پنجاه حق ضرورى را تشریح کرده و شیفتگان حقیقت را از آبشخور عصمت ، سیراب ساخته اسـت و بـر پـیـروان واقـعـى مـکـتـب وحـى ضـرورى اسـت کـه ایـن رهـنمودهاى حیاتى را با جان ودل پذیرا شوند و در عمل به کار بندند.
7

نکوهش پایمال کردن حقوق
بـه هـمـان نـسـبـت کـه در اسـلام بر رعایت حقوق ، پافشارى شده ، نادیده انگاشتن حق مردم ، باعناوین تکان دهنده اى ، سخت ، مورد نکوهش قرار گرفته است ، از جمله :
1 ـ گناه کبیره است ؛ امام باقر(ع ) ضمن شماره کردن گناهان کبیره مى فرماید: (وَ حَبْسُ الْحُقُوقِ مِنْ غَیْرِ عُسْرٍ)
8
نپرداختن حقوق مردم با وجود توانایى (گناه کبیره است .)
2 ـ سـبـک شـمـردن دین است ؛ رعایت حقوق مردم ، با بسیارى از احکام دینى رابطه مستقیم دارد که اگـر کـسـى آنـهـا را مـراعـات نـکـنـد در واقـع ، مـسـائل دیـنـى را نـادیـده انـگاشته است به همین دلیل ، حضرت صادق (ع ) مى فرماید: (مـَنْ عـَظَّمَ دی نَ اللّ هَ عـَظَّمَ حـَقَّ اِخـْو انـِهِ وَ مـَنِ اسـْتـَخـَفَّ بـِدی نـِهِ اسـْتـَخـَفَّ بـِاِخـْوانِهِ)
9
هـر کـس دیـن خـدا را تـعـظـیـم کـنـد، حـقوق برادرانش را نیز، بزرگ دارد و هر کس دین او را سبک بشمارد، [حقوق ] برادرانش را نیز سبک مى شمارد.
3 ـ سبب خوارى است ؛ امام صادق (ع ) فرمود: (تَرْکُ الْحُقُوقِ مَذَلَّةٌ)
10
پایمال کردن حقوق ، سبب خوارى است .
4 ـ بـرکـت روزى را مـى بـرد؛ خـداونـد هـرگـز راضـى نـمـى شـود عـده اى سـهـل انـگـار یـا بـدانـدیـش ، حـقـوق بـنـدگـانـش را بـه عـمـد پـایـمـال کـنـند. از این رو به نحوى آنان را گوشمالى مى دهد و بردن برکت از روزى آنها یکنوع آن است . رسول گرامى اسلام (ص ) فرمود: (... مـَنْ حـَبـَسَ عـَنْ اَخـی هِ الْمـُسـْلِمِ شـَیـْئاً مـِنْ حـَقِّهِ حـَرَّمَ اللّ هُ عـَلَیـْهِ بـَرَکـَةَ الرِّزْقِ اِلاّ اَنـْیَتُوبَ)
11
هر کس چیزى از حقوق برادر مسلمانش را از او بازدارد، خداوند برکت روزى را بر او حرام مى کندمگر اینکه توبه کند.
5 ـ در روز قیامت از آن بازخواست مى شود؛ رسول اکرم (ص ) فرمود: (اِنَّ اَحـَدَکـُمْ لَیـَدَعُ مـِنْ حـُقـُوقِ اَخـی هِ شـَیـْئاً فـَیـُط الِبـُهُ بـِهِ یـَوْمَ الْقـِی امـَةِ فـَیـُقـْضـى لَهـُوَعَلَیْهِ)
12
هـمـانـا یکى از شما چیزى از حقوق برادرش را ترک مى کند و او حقش را در روز قیامت از وى طلب مى کند و در آنجا به نفع طلبکار و زیان بدهکار، حکم خواهد شد.
6 ـ سـبـب ورود به دوزخ است ؛ ضایع کننده حقوق مردم ، در صورتى که توبه نکند و بر کارزشـت خـویـش اصـرار ورزد، بـه دست خود سرنوشتش را تباه ساخته و فرجام خویش را در دوزخ قرار داده است ؛ پیشواى ششم در این باره مى فرماید:  هـر کـس ، مـؤ مـنـى را از حـقـش بـازدارد، خـداونـد او را در روز قـیـامـت ، پـانـصـدسـال سـر پـا نـگـه مـى دارد و در این مدت ، عرق [از بدن او] جریان دارد، سپس جارچى از سوى خـداى بـزرگ اعـلام مـى کـنـد (ایـن سـتـمـگـرى اسـت کـه حـق خدا را ادا نکرده است .) آن گاه مدت چهل سال دیگر توبیخ مى شود و در نهایت به دوزخ مى رود!
13

 1- بحارالانوار، ج 68، ص 377.
 2- شرح غررالحکم ، ج 3، ص 370.
 3- اصول کافى ، ج 2، ص 170.
 4- بحارالانوار، ج 6، ص 27.
 5- همان ، ج 8، ص 57.
 6- ر. ک : وسـائل الشـیـعـه ، ج 11، ص 475 تـا 497. (امام صادق (ع ): لِلدّ ابَّةِ عَلىص احِبِه ا سَبْعَةُ حُقُوقٍ. همان ، ص 480)
 7 رهـنـمـودهـاى امـام سـجاد(ع ) به (رسالة الحقوق ) معروف است . براى اطلاع بیشتررجـوع کـنـیـد بـه بـحـارالانـوار، ج 74، ص 2 و تـحـفالعقول .
 8- بحارالانوار، ج 10، ص 229.
 9- همان ، ج 74، ص 278.
 10- همان ، ج 78، ص 242.
 11- وسائل الشیعه ، ج 27، ص 325.
 12- همان ، ج 12، ص 213.
 13- بحارالانوار، ج 68، ص 377.

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد