فلسفه وجود متشابهات در قرآن

آیات قرآن کریم  از جهت معنا ، به محکم و متشابه  تقسیم می شود . محکمات که بخش اعظم قرآن را تشکیل مى‏دهند به آیاتی گفته می شود که معناى آنها از ظاهرشان برمى‏آید . متشابهات یعنى آیه‏ها و عباراتى از قرآن که آنها را نمى‏توان و نمى‏باید به‏معناى ظاهرى شان گرفت.  از مجموع 6236 آیه قرآن کریم در حدود 200 آیه آن را متشابه می دانند.

فلسفه وجود متشابهات درقرآن کریم چیست ؟ نظریات گوناگونی از سوی مفسرین  بیان شده است . اما در کتاب احتجاج طبرسى گفتارى منسوب به امیرالمؤمنین علیه‏السلام وجود دارد که قابل توجه وبیانگر علت وجو متشابهات درقرآن  است.

"سپس خداوند جلّ ذکره به واسطه رحمت گسترده و رأفت به آفریدگانش و علم او به آنچه تغییردهندگان در کلام وى احداث مى‏کنند، گفتار خود را به سه گونه تقسیم کرده است: یک قسم از آن را تمام طبقات؛ از عالم و جاهل مى‏دانند و یک قسم از آن را نمى‏فهمد مگر کسى که داراى ذهنى پاک و احساسى لطیف و ادراکى صحیح باشد؛ از آنان که خداوند براى پذیرش اسلام به ایشان شرح صدر داده است و یک قسم از آن را در نمى‏یابد مگر خداوند و پیامبران الهى و استواران در دانش) امامان معصوم (ع). همانا خداوند متعال، گفتار خود را این‏گونه ساخت تا اهل باطل که بر میراث رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم تسلّط یافتند، نتوانند از علوم قرآن، چیزى را ادعا کنند که براى آنان قرار داده نشده است و نیز، ضعف و نقصان علم، آنان را ناچار سازد تا فرمان آن را که خداوند، ولىّ امر ایشان قرار داده است، اطاعت کنند، ولى آنان به سبب تکبّر و منیّت و با افترا بر خدا و رسول صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم و مغرور شدن به زیادى یاوران خود از معاندان خداوند جلّ اسمه، از اطاعت او سرپیچیدند. "