ارزش و اهمیت کلام

ارزش و اهمیت کلام

از جمله نعمت هاى پرارج و گرانقدرى که آفریدگار جهان به انسان عطا کرده و مایه اصلى آنرا بـا سـرشـت بـشـر درآمـیـخـتـه ، (قـدرت بـیـان ) اسـت . نـعـمـت سـخـن گـفـتـن ،عـامـل مهمّى در تکامل انسان ها است . در پرتو این نعمت ، علوم نظرى و تجارب عملى انسان ها به یـکدیگر منتقل مى شود. خداى حکیم ، بعد از مساءله آفرینش انسان از نعمت بیان سخن گفته و مى فرماید: اَلرَّحْم نَُ عَلَّمَ الْقُرْآ نََ خَلَقَ الاِْنْس انََ عَلَّمَهُ الْبَیانَ 1
خداوند رحمان ، قرآن را تعلیم داد، انسان را آفرید، و به او (بیان ) آموخت .
انـسـان بـا قـدرت بیان و به وسیله کلام ، معلوماتى را که در باطن اندوخته ، ظاهر مى سازد ونـهـفـتـه هـاى درونـى خـود را آشـکـار مـى کـنـد و آنـچـه را کـه خـود ادراک کـرده ، بـه دیـگـران مـنـتـقـل مـى سازد. از این رو، مى توان گفت : کلام به منزله پلى است که مغزهاى جدا از هم را به یـکدیگر پیوند مى زند و کالاى ارزشمند علم را از این راه به مغزها مى رساند و دیگران را نیزعالم و آگاه مى کند. از امام سجاد(ع ) پرسیدند: سخن و سکوت کدامیک بر دیگرى برترى دارد؟حضرت در پاسخ فرمود:
بـراى هـر یـک از ایـن دو آفـت هـایـى اسـت ، ولى اگـر از آفـت مـصـون و سـالم بـاشـنـد، کـلام افضل و برتر است . زیرا خداوند هیچ یک از پیامبرانش را به سکوت مبعوث نکرده است ، بلکه آنها ماءموریت داشتند با مردم سخن بگویند و با بیان خود آنان را به صلاح و رستگارى دعوت کـنـند و نیز هیچ کس با سکوت ، مستحقّ بهشت و لایق ولایت الهى نمى شود و از عذاب دوزخ مصون نـمـى مـانـد. نـیـل بـه رحـمت الهى و نجات از عذاب او در پرتو سخن گفتن است . من هرگز ماه رانـظـیـر آفـتـاب قـرار نمى دهم ... . شما فضل سکوت را با کلام توصیف مى کنى ، در حالى که هرگز فضل کلام را با سکوت نمى توان توصیف کرد. 2
روشـن اسـت کـه ایـن نـعـمـت ارزشـمـنـد بـه هـمـان مـیـزان کـه در تـرقـّى وکـمـال آدمى مؤ ثر است ، در صورت عدم کنترل نیز، موجب سقوط و تباهى او مى شود از على (ع )پـرسـیدند، زیباترین مخلوقات خدا کدام است ؟ فرمود: (کلام ). گفتند: (زشت ترین آنها کداماست ؟) باز هم فرمود: (کلام )، سپس فرمود: بِالْکَلا مِ ابْیَضَّتِ الْوُجُوهُ وَ بِالْکَلا مِ اسْوَدَّتِ الْوُجُوهُ 3
چهره ها با سخن سفید مى شوند و با سخن سیاه مى گردند.
کـنـایـه از ایـنـکـه عـدّه اى بـه خـاطـر کلام سنجیده و وزین خود، رو سفید مى شوند و عدّه اى به دلیل بیهوده گویى ، پرگویى ، غیبت ، دروغ و... روسیاه و سرافکنده مى گردند.
شـخـصى از رسول اکرم (ص ) درخواست نصیحت کرد. حضرت به او فرمود: (زبانت را حفظ کن.) دوبـاره عـرض کـرد: (اى رسـول خـدا به من توصیه اى بفرما) باز هم فرمود: (زبانت راحفظ کن .) بار سوّم درخواست خود را تکرار کرد. آن حضرت بدو فرمود: وَیْحَکْ! وَ هَلْ یُکِبُّ النّ اسَ عَلى مَن اخِرِهِمْ فِى النّ ارِ اِلاّ حَصائِدُ اَلْسِنَتِهِمْ 4
واى بر تو! آیا در قیامت مردم را چیزى جز محصول زبانشان به رو در آتش مى افکند؟
 1- الرّحمن (55)، آیات 1 ـ 4.
 2-  بحارالانوار، ج 71، ص 274، اسلامیّه .
 3 همان ، ج 78، ص 55.
 4- همان ، ج 71، ص 303.