کفران نعمت

کفران نعمت

کـفـران نـعـمـت بـه مـعـنـاى پـوشـانـدن و نـدیـده گـرفـتـن نـعـمـتهاست . خداوند، گرچه نیازمند سـپاسگزارى و عبادت ما نیست ، ولى آنها را از روى حکمت و مصلحت بر بندگان ضرورى دانسته و در قرآن کریم پس از نوید به سپاسگزاران ، با ناسپاسان بى اعتنایى کرده ، مى فرماید: وَ مَنْ یَشْکُرْ فَاِنَّما یَشْکُرُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ کَفَرَ فَاِنَّ اللّهَ غَنِىُّ حَمیدٌ 1
آنکه سپاسگزارى کند سپاسش به نفع خود اوست و هر که کفران ورزد، خداوند بى نیاز و ستوده است .
بـا ایـنـکه خداوند از سپاس و تشکر نعمت پذیران بى نیاز است و بزرگوارتر از آن ا ست که ناسپاسان را محروم سازد، ولى (کفران نعمت )، خود، سبب برخى از ناهنجارى ها مى شود که در زیر مى آید:
پستى
انـسـان نـاسـپـاس ، پـسـتـى و بـى کـفـایـتـى خـود را اثـبـات مـى کـنـد. چـرا کـه عـقـل و وجـدان انـسان مى گوید که نعمت پذیر باید سپاسگزار باشد و زیرپا گذاشتن داورى عـقـل و وجـدان از کـسـانى سر مى زند که در پستى و بى ارزشى به حدّ حیوانیت رسیده ؛ بلکه پست تر شده اند. امام زین العابدین (ع )مى فرماید: اگـر خـداونـد مردم را به احسان هاى پى در پى مشغول کند و نعمت شایان بدانان ببخشد، ولى راه شناخت حمد و سپاس را بر آنان ببندد، آنان از احسانش بهره مند مى گردند ولى ثنایش نمى گـویـنـد و بـه روزى فـراوان او مى رسند و سپاسش نمى گویند؛ اگر مردم چنین شوند از مرز انـسـانـیـت گـذشـتـه به مرز حیوانیت مى رسند و آنگونه مى شوند که قرآن فرموده : آنان چون حیوان ، بلکه راهى پست تر از حیوانیت را برگزیده اند. 2
زوال نعمت
کـفران نعمت ، سبب بى ثباتى و ناپایدارى نعمت ها مى گردد و خیر و برکت را از بین مى برد. همانطور که سپاسگزارى سبب بقاى آن مى شود. امام صادق (ع )مى فرماید: لا زَوالَ لِلنَّعْماءِ اِذا شَکَرْتَ وَ لا بَقاءَ لَها اِذا کَفَرْتَ 3
اگر سپاسگزارى کنى نعمت ها پایدارست و اگر کفران ورزى ، دیرى نمى پاید.
شکر نعمت ، نعمتت افزون کند
کفر، نعمت از کفت بیرون کند
کم شدن احسان و نیکى
اثر دیگر کفران نعمت ، رخت بستن خیر و احسان از جامعه است ، چرا که ناسپاسى ، صاحبان نعمت را دلسـرد کـرده ، از انـعـام و بـخشش باز مى دارد. سنّت خداوند نیز چنین است که اگر بندگان کفران نعمت ورزند از فضل و احسانش بکاهد. امام صادق (ع )مى فرماید: لَعَنَ اللّهُ قاطِعى سَبیلِ الْمَعْرُوفِ. قیلَ: وَ ما قاطِعُوا سَبیلِ الْمَعْرُوفِ؟ قالَ: الرَّجُلُ یُصْنَعُ اِلَیْهِ الْمَعْرُوفُ فَیَکْفُرُهُ فَیَمْتَنِعُ صاحِبُهُ مِنْ اَنْ یَصْنَعَ ذلِکَ إِلى غَیْرِهِ 4
نـفـریـن خدا بر آنان که راه خیر و خوبى را مى بندند، پرسیدند: چه کسانى چنین اند؟ فرمود: کـسـى کـه بـه او خوبى مى کنند و او کفران مى ورزد، آنگاه صاحب نعمت به دیگرى احسان نمى کند.
عقوبت سریع
اثـر نـاهـنـجـار دیـگـر کـفـران نـعـمـت ، تـسـریـع در شـکـنـجـه و عـقـوبـت کـافـر نـعـمـت اسـت . رسول خدا(ص )فرمود: اَسْرَعُ الذُّنُوبِ عُقُوبَةً کُفْرانُ النِّعْمَةِ 5
سریع ترین گناهان در عقوبت ، کفران نعمت است .
رفتن به دوزخ
آخـریـن بـرداشـتى که کافر نعمت از کِشته خود مى کند، رفتن به دوزخ سوزنده است ، زیرا او با پوشاندن نعمت هاى خدا و نادیده گرفتن احسان بندگان او از راه خدا منحرف گشته و قدم در راه سـتم مى نهد که پایانى جز جهنّم نخواهد داشت . این سرانجامى است که قرآن به آنان نشان داده است :
َلَمْ تـَرَ اِلَى الَّذیـنَ بـَدَّلُوا نـِعـْمـَتَ اللّهِ کـُفـْراً وَ اَحـَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوارِ جَهَنَّمَ یَصْلَوْنَها وَ بِئْسَ الْقَرارِ 6
آیـا نـدیـده اى کـسـانـى را کـه نـعـمـت خـدا را بـه کـفـر بـدل سـاخـتـنـد و مـردم خـود را بـه دیـار هـلاکـت بـردنـد، آنـان بـه قـرارگـاه بـد، دوزخ ، داخل مى شوند. 1-  لقمان (31) ، آیه 12 .
 2-  صحیفه سجادیه ، دعاى اوّل .
 3-  اصول کافى ، ج 2 ، ص 77 .
 4-  وسائل الشیعه ، ج 11 ، ص 539 .
 5-  همان ، ص 541 .
 6-  ابراهیم (14) ، آیات 28 ـ 29 .