مشق عاشقی
اى که عاشق نئى ، حرامت باد * زندگانى که مى دهى بر بادمشق عاشقی
اى که عاشق نئى ، حرامت باد * زندگانى که مى دهى بر باددو نقش متمایز در مبارزات ائمه (ع )
مناسب است در اینجا توجه خواننده عزیز را به یک موضوع کلى و اساسى در مورد نقش متمایز و مختلف ائمه هدى علیهما السلام در مقابله و مبارزه با جباران و ستمگران ، جلب نماییم و آن این که :
مقاومت در برابر ستم و فساد و مبارزه با حکومتهاى باطل اختصاص به حسین بن على علیهما السلام ندارد بلکه همه ائمه هدى و پیشوایان که ((علت مبقیه )) و نیروى حفاظت و پاسدارى اسلام هستند، در عصر خود چنین مقاومت و مبارزه اى را داشته و آن را رهبرى مى کردند، منتها این پیشوایان در مقابله و رویارویى با مخالفان خود که اسلام را ملعبه خویش قرار داده بودند، نسبت به شرایط و اوضاع ، دو نقش متمایز و مختلف ایفا مى نمودند؛ نقش مبارزه مثبت و نقش مبارزه منفى .1- مبارزه منفى :
در مواردى که شرایط حاکم بر اجتماع به گونه اى بوده که مبارزه و رویارویى با نیروى منسجم و حساب شده دشمن از طرفى موجب شکست قطعى و از بین رفتن نیروها مى گردید و از طرف دیگر، در اثر همین جو حاکم هیچ نفعى ولو در دراز مدت براى اسلام نداشت و بلکه منجر به تثبیت و تحکیم قدرت و سلطه همه جانبه دشمن مى گردید در این شرایط ائمه هدى علیهما السلام به جاى مبارزه مثبت ، نقش مبارزه و مقاومت منفى را ایفاء مى کردند یعنى در عین اینکه از اقدام انقلابى و مبارزه با شمشیر، خوددارى مى نمودند عملاً با دستگاههاى جبار در نبرد و مبارزه پیگیر بودند و همین مبارزه ها بود که به فشار و سلب آزادى و به زندانى و مسموم شدن و بالا خره به شهادت آنان منجر مى گردید.
از مظاهر و نمودهاى مقاومت منفى پیشوایان ما، تحریم و قدغن نمودن هر نوع وابستگى و گرایش و همکارى با دستگاه خلافت بود که حتى طرح شکایت و دادخواهى از محاکم قضایى و حقوقى وابسته به دستگاه خلافت از سوى ائمه علیهما السلام تحریم شده بود.
و از نمونه ها و شواهد این نوع مبارزه ، گفتگویى است که حضرت موسى بن جعفر علیهما السلام با ((صفوان جمال )) که شترهاى خود را به درباریان هارون الرشید دیکتاتور مقتدر تاریخ - آن هم براى سفر حج - کرایه داده بود، مى باشد که آن حضرت ، ((صفوان )) را از این عمل شدیدا نهى نمود و او نیز طبق دستور امام علیه السلام تا آنجا پیش رفت که قبل از وقت ، همه شترهاى خود را یکجا فروخت . البته این موضوع از نظر هارون مخفى نبود و لذا ((صفوان )) را احضار و او را تهدید به قتل نمود(5).
نقش مبارزه منفى علاوه بر این که موجب تضعیف قدرت حکومت مى شد و تعدادى از عناصر و مهره ها از همکارى با دستگاه خلافت امتناع مى ورزیدند، خود سندى بود بر ضد رژیم و نامشروع بودن تصدى حکومت رانشان مى داد و در واقع موضعگیرى منفى ائمه هدى علیهما السلام مایه آگاهى توده ها نسبت به ماهیت خلفا و مقدمه اى براى مقاومتها و مبارزه هاى مثبت در آینده بود.2- مبارزه مثبت :
و اما در مواردى که مبارزه مثبت طبق شرایط و اوضاع ولو در درازمدت مفید و ثمربخش بود، ائمه هدى علیهما السلام قدم به میدان مبارزه گذاشته نه سکوت بلکه حتى مقاومت منفى را نیز در مقابل حکام جنایتکار، بزرگترین گناه به قول امیرمؤ منان علیه السلام ((کُفْرٌ بِما اَنْزَلَاللّهُ)) تلقى مى نمودند.
و بارزترین شکل هر دو نوع مبارزه در روش و عملکرد حسین بن على علیهما السلام ظاهر گردید؛ زیرا آن حضرت در دوران دهساله از سال پنجاه تا سال شصت (فاصله شهادت حضرت امام حسن مجتبى علیه السلام و هلاکت معاویه ) مانند بعضى از امامان طبق شرایط و اوضاع ، همان روش مقاومت منفى را در پیش گرفت ولى پس از هلاکت معاویه که شرایط براى مبارزه مثبت به وجود آمد آن حضرت نیز بدون کوچکترین تاءمل و با وجود مخالفت شدید همه دوستان و اقوام خویش ، این مبارزه را آغاز و در مقابله با یزید موضع مثبت و انقلابى خویش را آشکار کرد و با یارانى اندک و بى وفایى مردم و تزلزل و ترس توده ها که امام به همه اینها آگاهى داشت ، راهى را انتخاب کرد که فرجامش شهادت بود و در این راه گرچه پیکرش هدف تیرها و نیزه ها و شمشیرها قرار گرفت و تنش لگدمال سم اسبها شد ولى شرایط طورى نبود که این خون پاک به هدر برود و دستگاه تبلیغاتى بنى امیه با تلاش فراوان که داشت بتواند آن را لوث کند.
ولى آیا انتخاب این روش براى حسین بن على علیهما السلام در دوران معاویه و با شرایط آن زمان نیز وفق مى داد؟ و اگر چنین بود برخورد او با معاویه نیز مانند پدرش امیرمؤ منان علیه السلام به صورت مبارزه و مقاومت مثبت بود نه به صورت مبارزه منفى.
